Watykan na Biennale Architektury w Wenecji

Maria Milvia Morciano – Watykan

„Aby stawić czoła światu stojącemu w płomieniach, architektura musi umieć wykorzystać całą inteligencję, która nas otacza” – powiedział architekt i inżynier Carlo Ratti, kurator Biennale Architektury w Wenecji, przedstawiając temat edycji 2025: „Intelligens. Natural. Artificial. Collective”. Watykańska Dykasteria Kultury i Edukacji po raz trzeci weźmie udział w tym międzynarodowym wydarzeniu. Pawilon Stolicy Apostolskiej będzie znajdował się na terenie kompleksu Santa Maria Ausiliatrice (Matki Bożej Wspomożycielki).

Wspólne doświadczenie

Giovanna Zabotti podkreśliła, że watykański pawilon „proponuje ideę inteligencji wspólnotowej. Zadaliśmy sobie pytanie, jak możemy odpowiedzieć na misję i filozofię, którą pawilon ma wyrażać”. W ten sposób narodził się projekt „Opera Aperta”, będący wynikiem wspólnego doświadczenia, które połączyło profesjonalistów z całego świata: pracownie architektoniczne z Meksyku i Hiszpanii, współpracowników z Austrii i Włoch oraz przedstawicieli Stolicy Apostolskiej. „Ten wspólny wysiłek – wyjaśniła – ma na celu odzyskanie nie tylko budynku, ale także więzi społecznej. Jak powiedział kard. de Mendonça, cytując słowa Papieża Franciszka: «Nie chodzi o to, by zajmować przestrzenie, ale inicjować procesy». Pawilon Stolicy Apostolskiej jest prawdziwym placem budowy, gdzie architekci, wspólnoty, stowarzyszenia i odwiedzający Biennale tworzą wspólny system”.

Interpretacja

„Działania renowacyjne obejmują kompleks budynków, które przez lata stały puste. Staramy się przywrócić znaczenie tej ciszy poprzez język architektury oparty na słuchaniu i odzyskiwaniu. To nie tyle pawilon do zwiedzania, ile do zamieszkania”. Odwiedzający doświadczą spotkania z uniwersalnymi językami: sztuki, renowacji, odnowy. XVIII-wieczny ołtarz zostanie odrestaurowany, a prace renowacyjne będą odbywać się dzień po dniu na oczach publiczności. Ważną rolę odegra również muzyka: wiele przestrzeni zostanie oddanych młodym muzykom z Wenecji i całego świata, którzy odwiedzą pawilon. „To miejsce będzie zamieszkane przez muzykę, renowację, architekturę, ale przede wszystkim przez tych, którzy żyją w tych przestrzeniach: stowarzyszenia, odwiedzających, wspólnoty” – wyjaśniła Giovanna Zabotti.

Inteligencja wspólnotowa

Kard. José Tolentino de Mendonça podkreślił, że „tegoroczne Biennale nie mówi tylko o sztucznej inteligencji, ale inteligencji w szerokim ujęciu: ludzkiej, naturalnej, zbiorowej. Nasz pawilon podejmuję refleksję nad inteligencją wspólnotową, która jest często pomijana, ale ma kluczowe znaczenie. Razem jesteśmy mądrzejsi: uruchamiamy zrozumienie i pragnienia, których sami nie bylibyśmy w stanie wywołać”. Refleksja ta jest głęboko zainspirowana encykliką Laudato si’, której dziesięciolecie obchodzimy w tym roku. „Słowa Papieża Franciszka – dodał kardynał – to konkretny przewodnik: «Ważną rzeczą nie jest zajmowanie przestrzeni, ale inicjowanie procesów». Dwa słowa są kluczowe w odniesieniu do naszego pawilonu: odnowić i naprawić”. Prefekt Dykasterii Kultury i Edukacji wyjaśnił znaczenie tych dwóch słów: „Odnowienie budynku, który był zamknięty przez lata, oznacza uleczenie ran, ale także otwarcie go na życie i relacje. Naprawa to również troska o sąsiedztwo, lokalne stowarzyszenia, więzi między ludźmi, między lokalnym i międzynarodowym wymiarem”.

Ręce i serca

„Troska o stary przedmiot, jego naprawa i otwarcie na świat to akt pokoleniowy” – zauważył kard. de Mendonça. „Budynek, w którym mieści się pawilon, był pierwszym szpitalem dla pielgrzymów w Wenecji – dziś powraca do życia, angażując ludzi w każdym wieku. Papież Franciszek przypomina nam, że istnieje inteligencja rąk i serc, a nie tylko umysłu. Za pomocą rąk, głowy i serca wspólnie tworzymy doświadczenie społeczne i kulturowe. «Opera Aperta» to zaproszenie do działania, otwarcie na świat”.