Unikalna wystawa na KUL o akcji Reinhard, w której zamordowano ok. 2 mln Żydów

Monika Stojowska - Katolicki Uniwersytet Lubelski

„Jesteśmy świadkami historycznego wydarzenia. Po raz pierwszy prywatny kolekcjoner i państwowa jednostka organizują tak unikalną wystawę. Tych zdjęć dotychczas publicznie nikt nie widział” - powiedział dyrektor Centrum Relacji Katolicko-Żydowskich im. J. A. Heschela oraz kierownik sekcji polskiej mediów watykańskich ks. dr Paweł Rytel-Adrianik.

Wernisaż zgromadził wielu gości, przedstawicieli miasta, Gminy Żydowskiej, instytucji kultury, pracowników uniwersytetu. Reprezentujący rektora KUL ks. prof. Piotr Wiśniewski, prorektor ds. misji zaznaczył, że KUL jako najstarsza lubelska uczelnia ma powinność i pragnie mówić o historii miasta i przekazywać tę wiedzę młodym. - Dobrze byłoby te zbiory pokazać ludziom młodym, uczniom lubelskich szkół. Wystawa i film poruszają i ukazują miasto, które żyło, a które zostało dotkliwie naznaczone okupacją niemiecką - zaznaczył ks. prof. Wiśniewski. 

Pełnomocnik rektora KUL ds. relacji katolicko-żydowskich, prof. Maciej Münnich przypomniał że przed wojną 30 procent mieszkańców Lublina stanowili Żydzi. - Świętoduska, Kowalska, Lubartowska, Szeroka, dzielnica żydowska  wokół zamku, stara Wieniawa. Tu żyli Żydzi. Dziś pokazujemy  te miejsca - podkreślił historyk. 

Przedstawiciel Gminy Żydowskiej w Lublinie, kantor Symcha Keller zwrócił z kolei uwagę na to, że żyjemy w czasach, w których powrót do przeszłości bywa ratunkiem dla nas, dla współczesności. - Nigdy więcej niech wojna nie spotka nas ani naszych dzieci. Uczyłem się od świadków tej historii, od Żydów z getta, pędzonych, wywleczonych w marszach śmierci - przypomniał Keller. 

Przewodnikami po prezentowej podczas wernisażu kolekcji Norberta Podleśnego byli eksperci: dr hab. Ewa Rzeczkowska, prof. Maciej Münnich Instytut Historii KUL, prof. Adam Kopciowski, kierownik Katedry Kultury i Historii Żydów w Instytucie Nauk o Kulturze Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Marcin Fedorowicz Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN”. 

Wystawa “Akcja, która zabiła miasto” to wspólny projekt uniwersyteckich jednostek: Centrum Heschela KUL, Biblioteki Uniwersyteckiej oraz Akademii Nowoczesnych Mediów i Komunikacji KUL. W jego ramach powstał film opracowany przez Damiana Bieńka z ANMiK KUL. 

Kuratorem wystawy jest Jadwiga Jaźwierska z Biblioteki Uniwersyteckiej. 

__

16 marca 2025 r. przypadała 83. rocznica rozpoczęcia akcji „Reinhardt”, prowadzonej pod okupacją niemiecką i związanej z nią likwidacji lubelskiego getta. Jest to data szczególna, także w historii Biblioteki Uniwersyteckiej KUL, która od 1949 r. mieści się przy ul. Fryderyka Chopina 27. W czasie II wojny światowej budynek został zajęty przez okupantów na magazyn akcji „Reinhard”.

Zaprojektowany w 1937 roku dla Akcji Katolickiej gmach był w czasie okupacji hitlerowskiej miejscem, w którym gromadzone było mienie zagrabione Żydom. Po zakończeniu II wojny światowej został przekazany w użytkowanie Katolickiemu Uniwersytetowi Lubelskiemu przez ówczesnego biskupa lubelskiego ks. Stefana Wyszyńskiego. Na mapie zbrodniczego przedsięwzięcia znalazł się również budynek dawnego gimnazjum im. Stefana Batorego, obecnie Collegium Iuridicum KUL przy ul. Spokojnej 1, gdzie w jednym z pomieszczeń mieści się aktualnie siedziba Centrum Heschela KUL.

Z uwagi na miejsca, w którym  odbywało się wydarzenie, część plansz została umieszczona w Collegium Iuridicum.

Ekspozycję można obejrzeć do 17 kwietnia br. 

Organizatorzy dziękują za współpracę i użyczenie fotografii Państwowemu Muzeum na Majdanku.