Няма ідэальных дзяржаў

У старажытнагрэчаскай філасофіі мы знаходзім розныя меркаванні аб дэмакратыі. Платон ставіўся да яе адмоўна з-за таго, што ў ёй акумулявалася зменлівасць і мінучасць гэтага свету. Ён марыў пра ідэальную дзяржаву. А ў яго выпадку гэта азначала не столькі “добрая для жыцця”, колькі трывалая, непадатлівая на змены. Дзяржава, дзе рэалізуецца ідэал мудрасці. А мудрасць – паводле яго – гэта нішто іншае, як удзел у жыцці Бога!

Не дзіўна, што для многіх пакаленняў хрысцянскіх мысляроў разважанні Платона пра ідэальную дзяржаву моцна перагукаліся з ідэяй Божага Валадарства. Многія маглі займець уражанне, што Платон выпрацаваў праект “Божага Валадарства на зямлі”, што дзяржава, пабудаваная паводле платонаўскіх рэкамендацый, будзе копіяй Божага Валадарства.

Ёсць, аднак, адна істотная рэч, якую многія з гэтых мысляроў прапусцілі: Божае Валадарства – гэта тое, што ініцыюе і ажыццяўляе Езус, які з’яўляецца другой Божай Асобай, якая стала чалавекам. Божае Валадарства – гэта не справа рук філосафаў, манархаў або ваяроў, а справа менавіта Божая. Спроба пабудаваць ідэальную дзяржаву чалавечымі сіламі – рэч заведама правальная, як правальнай была ідэа пабудовы Вавілонскай вежы – вежы, якая сягала б нябёсаў.