"Надзея" Францішка: аўтабіяграфія Папы выйшла ў 80 краінах

Аляксандр Амяльчэня - Vatican News

На амаль 400 старонках Пантыфік не проста распавядае пра сваё жыццё, але і разважае пра ключавыя праблемы сучаснасці. Кніга напісана ў форме асабістых успамінаў, перамежаваных з глыбокімі разважаннямі пра будучыню Касцёла і чалавецтва.

Пра мэты і структуру кнігі

Асноўны акцэнт у кнізе зроблены на тэмах міру, абароны навакольнага асяроддзя і сацыяльнай справядлівасці. Францішак падрабязна тлумачыць сваю пазіцыю па пытаннях міграцыі і барацьбы з беднасцю. Ён падкрэслівае неабходнасць глабальнай салідарнасці ў вырашэнні гэтых праблем.

Асаблівую ўвагу Папа надае небяспецы сучасных тэхналогій і папулізму. Ён папярэджвае пра рызыкі штучнага інтэлекту і заклікае да этычнага выкарыстання тэхналагічных дасягненняў. У кнізе прыводзяцца канкрэтныя прыклады таго, як папулізм і палітычныя маніпуляцыі падрываюць дэмакратычныя каштоўнасці.

Італьянскія карані і дзяцінства

Францішак пачынае свой аповед з гісторыі эміграцыі сваіх дзядоў, якія ў 1929 годзе пакінулі Італію ў пошуках лепшага жыцця ў Аргенціне. Ён падрабязна апісвае цяжкасці, з якімі сутыкнулася сям'я ў першыя гады жыцця на новым месцы. Праз гэтую прызму ён разглядае сучасную праблему міграцыі, падкрэсліваючы, што кожны мігрант мае сваю чалавечую гісторыю.

У сям'і Берголіа захоўваліся італьянскія традыцыі, мова і культура. Маленькі Хорхе рос у атмасферы двух культур, што значна паўплывала на фарміраванне яго светапогляду. Ён з цеплынёй успамінае нядзельныя абеды, калі ўся сям'я збіралася разам, гатавала традыцыйныя італьянскія стравы і дзялілася навінамі.

Асаблівае месца ў кнізе займаюць успаміны пра бацькоў і дзядоў. Францішак падрабязна апісвае, як яго дзед навучыў яго любіць кнігі і музыку. Ён распавядае пра маці, якая прывіла яму глыбокую веру і спагаду да іншых. Бацька, які працаваў бухгалтарам на чыгунцы, навучыў яго працавітасці і адказнасці.

Перыяд ваеннай дыктатуры

Гэты раздзел кнігі з'яўляецца адным з самых драматычных і асабістых. Францішак падрабязна апісвае сітуацыю ў Аргенціне падчас ваеннай дыктатуры 1976-1983 гадоў. Ён распавядае пра штодзённыя выпрабаванні, з якімі сутыкаўся як правінцыял езуітаў, спрабуючы абараніць сваіх падначаленых і дапамагчы пераследаваным.

Папа адкрыта гаворыць пра свае эмацыйныя перажыванні таго перыяду. Ён прызнаецца, што рэгулярна наведваў псіхіятра, каб справіцца з псіхалагічным ціскам. У кнізе прыводзяцца канкрэтныя выпадкі выратавання людзей, якім ён дапамог схавацца ад пераследу з боку рэжыму.

Асаблівую ўвагу Святы Айцец надае тэме прымірэння і прабачэння. Ён разважае пра тое, як грамадства павінна справіцца з траўмай дыктатуры. Папа падкрэслівае важнасць захавання памяці пра гэты перыяд, каб падобныя падзеі ніколі не паўтарыліся.

Пра літургічныя рэформы

Францішак прысвячае значную частку кнігі сваім поглядам на літургічнае абнаўленне Касцёла. Ён выказвае занепакоенасць тым, што некаторыя святары надаюць празмерную ўвагу знешнім формам літургіі. Папа падкрэслівае, што літургія павінна быць зразумелай і даступнай для ўсіх вернікаў.

У кнізе прыводзяцца канкрэтныя прыклады злоўжывання традыцыяналізмам. Пантыфік распавядае пра чатыры выпадкі, з якімі яму давялося сутыкнуцца падчас свайго пантыфікату – тры ў Італіі і адзін у Парагваі. Ён апісвае, як за празмернай прывязанасцю да знешніх форм часта хаваюцца сур'ёзныя псіхалагічныя праблемы.

Асаблівую ўвагу Папа надае пытанню так званай старажытнай Імшы. Ён тлумачыць сваё рашэнне абмежаваць яе выкарыстанне, падкрэсліваючы, што літургія не павінна станавіцца полем ідэалагічнай барацьбы. На яго думку, сапраўдная традыцыя заключаецца не ў захаванні старых форм, а ў перадачы жывой веры.

Пра канфлікт у Газе

Францішак прысвячае асобны раздзел трагічным падзеям на Блізкім Усходзе. Ён падрабязна апісвае тэрарыстычную атаку ХАМАС 7 кастрычніка 2023 года, называючы яе "новым варварствам". Папа з болем распавядае пра сваіх аргенцінскіх сяброў, якія загінулі падчас гэтага нападу.

Адначасова Пантыфік выказвае глыбокую занепакоенасць маштабам ізраільскага ваеннага адказу. Ён падрабязна апісвае гуманітарную катастрофу ў Газе, прыводзячы канкрэтныя прыклады пакут цывільнага насельніцтва. Асаблівую ўвагу ён надае лёсу невялікай хрысціянскай супольнасці ў Газе, якая страціла больш за дваццаць чалавек.

У кнізе прыводзяцца разважанні пра шляхі дасягнення міру ў рэгіёне. Францішак падкрэслівае неабходнасць дыялогу і пошуку мірнага вырашэння канфлікту. Ён заклікае міжнародную супольнасць актыўней удзельнічаць у спыненні насілля і аказанні гуманітарнай дапамогі.

Футбольныя ўспаміны

Папа з асаблівай цеплынёй успамінае сваё футбольнае дзяцінства ў Буэнас-Айрэсе. Ён падрабязна апісвае атмасферу на стадыёне Сан-Ларэнса, куды хадзіў з бацькам і братамі. Кожны матч, па словах Францішка, быў сапраўдным сямейным святам.

З гумарам Пантыфік распавядае пра свае спробы гуляць у футбол. Ён прызнаецца, што меў "дзве левыя нагі" і таму часцей за ўсё стаяў на варотах. Пры гэтым ён падкрэслівае, што менавіта футбол навучыў яго каманднай працы і ўзаемападтрымцы.

Асаблівае месца ў кнізе займае аповед пра яго любімага футбаліста Рэнэ Алехандра Пантоні. Францішак дэталёва апісвае адзін з яго галоў у чэмпіянаце 1946 года, які ён памятае да гэтага часу. Цікава, што Папа, нягледзячы на свой зарок не глядзець тэлевізар з 1990 года, працягвае сачыць за вынікамі матчаў Сан-Ларэнса праз справаздачы, якія яму прыносіць адзін са швейцарскіх гвардзейцаў.

Асабістыя прызнанні

Адной з самых кранальных частак кнігі з'яўляюцца шчырыя прызнанні Папы пра чалавечыя слабасці. Францішак адкрыта гаворыць пра сваю схільнасць да меланхоліі, якая суправаджае яго з дзяцінства. Ён разглядае гэтую рысу не як недахоп, а як дар, які дапамагае яму глыбей разумець людзей і іх праблемы.

Асаблівую ўвагу Пантыфік надае тэме псіхічнага здароўя і важнасці прафесійнай дапамогі. Ён падрабязна апісвае свой досвед наведвання псіхіятра на працягу года падчас ваеннай дыктатуры ў Аргенціне. Францішак падкрэслівае, што парады спецыяліста дапамаглі яму не толькі перажыць складаны перыяд, але і сфарміравалі яго падыход да вырашэння праблем.

Папа таксама шчыра распавядае пра свае неўрозы і нецярплівасць. Ён прызнаецца, што моцная прывязанасць да звыклага асяроддзя часта ўскладняла яму прыняцце неабходных змен. Пры гэтым Францішак з гумарам раіць "даглядаць свае неўрозы", напрыклад, "частуючы іх кубкам матэ".

Погляд на будучыню Касцёла

Францішак прапануе аптымістычны погляд на будучыню каталіцкага Касцёла, нягледзячы на відавочныя выклікі сучаснасці. Ён падрабязна аналізуе праблему секулярызацыі, асабліва ў краінах Захаду. Папа падкрэслівае, што замест таго, каб наракаць на адыход моладзі ад Касцёла, трэба задумацца пра якасць сведчання веры.

Асаблівую ўвагу ў кнізе надаецца неабходнасці творчага падыходу да евангелізацыі. Францішак заклікае Касцёл быць больш адкрытым да дыялогу з сучасным светам, не адмаўляючыся пры гэтым ад фундаментальных праўд веры. Ён прыводзіць канкрэтныя прыклады паспяховых ініцыятыў у розных частках свету.

Пантыфік таксама закранае тэму рэформ у Касцёле. Ён падкрэслівае, што першай і галоўнай рэформай павінна быць змена мыслення і падыходаў. Структурныя змены, на яго думку, павінны быць натуральным вынікам духоўнага абнаўлення, а не самамэтай.

Апошняе жаданне

Адным з самых нечаканых момантаў кнігі з'яўляецца рашэнне Папы быць пахаваным не ў крыпце базілікі Святога Пятра, як большасць яго папярэднікаў, а ў базіліцы Санта-Марыя-Маджорэ. Францішак падрабязна тлумачыць матывы гэтага рашэння, звязваючы яго са сваёй асаблівай пабожнасцю да Маці Божай.

Выбар месца пахавання таксама адлюстроўвае жаданне Папы быць бліжэй да простых вернікаў нават пасля смерці. Ён падкрэслівае, што базіліка, прысвечаная Багародзіцы, заўсёды была месцам, дзе збіраліся простыя рымляне. Францішак распавядае пра сваю традыцыю наведваць гэтую базіліку перад і пасля кожнай замежнай паездкі.

Гэтае рашэнне таксама сімвалізуе погляд Францішка на ролю папства ў сучасным свеце. Ён падкрэслівае, што Пантыфік павінен быць перш за ўсё пастырам, блізкім да свайго статка, а не адасобленым манархам. У кнізе прыводзяцца яго разважанні пра тое, як павінна развівацца папскае служэнне ў будучыні.

Кніга, напісаная ў сааўтарстве з Карда Муса, выйшла адначасова ў самых буйных выдавецтвах: Random House у ЗША, Viking у Вялікабрытаніі, Albin Michel у Францыі, Companhia das Letras у Бразіліі, Kösel-Verlag у Германіі, Mondadori у Італіі.